Van 10 t/m 14 november is het de Week Tegen Ondervoeding, een initiatief om bewustwording te vergroten over een onderwerp dat vaak verkeerd begrepen wordt. Ondervoeding doet denken aan te weinig eten of extreme situaties, maar het komt ook voor in westerse landen, zelfs bij mensen die ogenschijnlijk gezond zijn of overgewicht hebben.
Wat is ondervoeding eigenlijk?
Volgens het Kenniscentrum Ondervoeding is ondervoeding “een acute of chronische toestand waarbij een tekort of disbalans van energie, eiwit en andere voedingsstoffen leidt tot meetbare, nadelige effecten op lichaamssamenstelling, functioneren en klinische resultaten”. Kort gezegd: je lichaam krijgt niet genoeg van wat het nodig heeft om goed te kunnen functioneren.
Waar komt ondervoeding voor?
Wereldwijd is ondervoeding nog altijd een groot probleem. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) schatte dat in 2020 ongeveer 768 miljoen mensen wereldwijd onvoldoende voeding kregen. De hoogste percentages komen voor in Afrika en Azië, waar voedselonzekerheid en armoede grote rollen spelen.
Maar ook in rijke landen is ondervoeding aanwezig. Alleen ziet het er hier anders uit.
Ondervoeding in Nederland
In Nederland gaat het meestal om ziekte gerelateerde ondervoeding: wanneer het lichaam door ziekte of herstelprocessen meer energie en voedingsstoffen nodig heeft dan iemand binnenkrijgt. Het Kenniscentrum Ondervoeding schat dat jaarlijks meer dan 1 op de 5 ziekenhuispatiënten en 15 tot 25% van de verpleeghuisbewoners risico loopt op ondervoeding. Ouderen, chronisch zieken en mensen met een verminderde eetlust vormen de grootste risicogroepen.
Maar hoe zit het met gezonde mensen?
De vraag of ook gezonde mensen in een welvarend land als Nederland “ondervoed” kunnen zijn, lijkt op het eerste gezicht vreemd. Toch blijkt uit recente wetenschappelijke literatuur dat een groot deel van de bevolking lage voedingswaarden heeft.
Een grootschalige analyse gepubliceerd in The Lancet Global Health (Stevens et al., 2022) concludeerde dat een aanzienlijk deel van de bevolking in hoge-inkomenslanden onvoldoende binnenkrijgt van één of meerdere micronutriënten (dat zijn vitaminen en mineralen). De analyse richtte zich vooral op vrouwen onder de 50 en kinderen, maar de auteurs benadrukten dat de situatie waarschijnlijk vergelijkbaar is in andere groepen.
Tekort of insufficientie?
Belangrijk is het onderscheid tussen een tekort (deficiëntie) of een insufficiëntie. Een tekort betekenend dat de bloedwaarde onder de klinische drempel ligt waarbij symptomen optreden. Denk bijvoorbeeld aan ijzertekort bij bloedarmoede.
Een insufficiëntie ligt net boven deze klinische drempel: de waarde is niet ziekmakend laag, maar wél nog onder de optimale gezonde range.
Niet alle instanties rekenen insufficiënties onder “ondervoeding”. Toch is de impact van langdurige insufficiënties niet te onderschatten. Lage waarden kunnen subtiel bijdragen aan vermoeidheid, verminderde weerstand of een tragere stofwisseling. En dat, zonder dat iemand dat direct merkt.
De paradox van overvloed
Het RIVM rapporteerde in het Voedselconsumptiepeilingsrapport 2022-0190 dat Nederlanders over het algemeen gezonder zijn gaan eten, maar nog steeds gemiddeld minder groenten eten dan de aanbevolen 200 gram per dag. Ook de inname van vis, peulvruchten en volkorenproducten blijft onder de aanbevelingen. Met andere woorden: onze borden zijn vol, maar niet altijd voedzaam.
Ook bij mensen met overgewicht of obesitas worden regelmatig lage bloedwaarden gevonden van essentiële vitamines en mineralen. Uit onderzoek blijkt dat dit een wereldwijd voorkomend fenomeen is, dat niet noodzakelijk samenhangt met eetgedrag, maar met complexe biologische en metabole factoren.
Zo toonde een recente analyse in Obesity Pillars (2023) aan dat tekorten aan onder meer vitamine D, ijzer en B-vitamines veel voorkomen in deze groep, met mogelijke gevolgen voor de stofwisseling en algehele gezondheid.
Dit onderstreept dat een gezonde voedingsstatus niet vanzelfsprekend is, ongeacht gewicht of energie-inname.
Kan je ondervoeding voelen?
Niet echt. Althans, je kan een te lage bloedwaarde van vitamine A bijvoorbeeld niet voelen en als zodanig herkennen. Een lage voedingsstatus van een specifieke nutriënten veroorzaakt zelden direct of duidelijke klachten. Vermoeidheid, een verminderde concentratie of een doffe huid kunnen allerlei oorzaken hebben en zijn zelden een betrouwbaar signaal van een specifiek voedingsprobleem. Daarom is het niet mogelijk om met vragenlijsten over je voeding, je klachten of voorkeuren te bepalen welke voedingsstoffen je mogelijk te weinig of juist te veel binnenkrijgt. Toch wekken sommige bedrijven die supplementen samenstellen op basis van dergelijke vragenlijsten wel die indruk. Hun product bestaan vaak uit een mix van generieke pillen waardoor die, ondanks dat ze dat wel claimen, niet echt gepersonaliseerd is.
De enige manier om écht te weten hoe jouw voedingsstatus ervoor staat, is met een bloedonderzoek. Alleen dan kan je echt zien wat jouw lichaam nodig heeft.
Van meten naar beter
Bij MyOwnHealth geloven we dat inzicht de eerste stap is naar preventie. Door je bloedwaarden te meten, ontdek je hoe jouw lichaam er werkelijk voor staat. Niet op basis van schattingen of vragenlijsten, maar op objectieve data.
Op basis van die resultaten stellen wij één dagcapsule samen, die alleen de vitamines bevat die jouw lichaam écht nodig heeft — niet meer en niet minder. De samenstelling en de doseringen worden nauwkeurig berekend met ons algoritme, zodat jouw bloedwaarden binnen drie tot zes maanden weer in de gezonde range komen.
Geen standaardmix, maar écht maatwerk.
Zo werk je niet alleen aan een gezonde leefstijl, maar ook aan een optimale voedingsstatus. Persoonlijk, veilig en effectief.
Bronnen
- Kenniscentrum Ondervoeding. Definitie ondervoeding. www.kenniscentrumondervoeding.nl.
- Huizinga et al., (2019) Richtlijnen ondervoeding.
- FAO. The State of Food Security and Nutrition in the World 2023.
- Stevens, G. A., et al. (2022). Micronutrient deficiencies among children and women in high-income countries: evidence from national surveys. The Lancet Global Health.
- RIVM (2022). Voedselconsumptiepeiling 2019-2021. Rapport 2022-0190.
- Bradley et al., (2023) Obesity Pillars; Obesity and malnutrition in children and adults: A clinical review.
